Ηδη από το 2012 γράφαμε στον «Ριζοσπάστη» ότι η
πορεία σοσιαλδημοκρατικοποίησης του ΣΥΡΙΖΑ μπροστά στο ενδεχόμενο
ανάληψης της αστικής διακυβέρνησης διαμορφώνει πεδίο συγκρότησης ενός
νέου οπορτουνιστικού πόλου. Αυτό που συνένωνε όλες τις ομάδες εντός
ΣΥΡΙΖΑ ήταν η δυνατότητα άσκησης ενός άλλου μείγματος διαχείρισης της
κρίσης, με περισσότερα επεκτατικά χαρακτηριστικά, μιας κλασικής
σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης, που θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα
παροχής και ορισμένων μέτρων - ψίχουλων προς τα εργατικά - λαϊκά
στρώματα. Το ενδεχόμενο εφαρμογής μιας τέτοιας πολιτικής θα έδινε στις
διάφορες οπορτουνιστικές ομάδες τη δυνατότητα να την εμφανίζουν ως βήμα
στην κατεύθυνση αμφισβήτησης του καπιταλισμού, σταδιακής μετατροπής του
σε ένα «εναλλακτικό σοσιαλιστικό σχέδιο», να διαμορφώνουν την
ψευδαίσθηση ότι μπορεί κάτω από αριστερή κριτική, λαϊκή πίεση η
κυβέρνηση να πάει πιο αριστερά. Γνωστή τακτική διαφόρων «αριστερών
αντιπολιτεύσεων» εντός σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων.
Το
γεγονός όμως ότι τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχτηκε τη συνέχιση εφαρμογής μιας
περιοριστικής πολιτικής για τη στήριξη της ανάκαμψης της καπιταλιστικής
οικονομίας εντός Ευρωζώνης δυσκολεύει αντικειμενικά την παραμονή στον
ίδιο φορέα των δυνάμεων που όλο το προηγούμενο διάστημα προσπαθούσαν να
εμφανίσουν το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ ως ένα «αριστερό ριζοσπαστικό»
πρόγραμμα. Ανεξάρτητα από το πώς θα εξελιχθούν οι εσωκομματικές
διαδικασίες του ΣΥΡΙΖΑ, αντικειμενικά διαμορφώνεται η δυνατότητα
συγκρότησης ενός νέου οπορτουνιστικού πόλου. Σε αυτή την κατεύθυνση
κυρίαρχο ρόλο παίζουν η «Αριστερή Πλατφόρμα», η ΔΕΑ, η ΚΟΕ και άλλες
«αντιπολιτευόμενες» ομάδες.Ο στόχος αυτής της προσπάθειας είναι η αναπαλαίωση του αριστερού, ριζοσπαστικού καμουφλάζ στη γνωστή πρόταση αλλαγής μείγματος διαχείρισης συνδεδεμένης με την έξοδο από την Ευρωζώνη.
Δηλαδή, μια αλλαγή μείγματος διαχείρισης σε μια καπιταλιστική Ελλάδα της δραχμής.
Αντικειμενικά, λοιπόν, με τον ίδιο τρόπο που ο ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε την «αριστερή πτέρυγα» του «αστικού αντιμνημονιακού μπλοκ», δηλαδή των αστικών δυνάμεων που εξέφραζαν τη δυσαρέσκεια και την αντίθεσή τους στην πολιτική διαχείριση της κρίσης, όπως εκφράστηκε το 2010 εντός ΕΕ και Ευρωζώνης (θυμίζουμε ότι τμήμα αυτού του μπλοκ αποτέλεσε και η ΝΔ μέχρι το 2011 - 2012), έτσι και η «Αριστερή Πλατφόρμα» και οι σύμμαχοί της επιδιώκουν να αποτελέσουν «αριστερή πτέρυγα» ενός ευρωσκεπτικιστικού αστικού ρεύματος, αστικών δυνάμεων που θεωρούν πιο ωφέλιμη για την ανάκαμψη της καπιταλιστικής οικονομίας την έξοδο απ' το ευρώ.
Ο ρόλος τους σαφής, ο εγκλωβισμός κάθε διάθεσης, τάσης ριζοσπαστισμού, κάθε απόπειρας να βγουν συμπεράσματα από το τι σημαίνει «κυβέρνηση της Αριστεράς», ο προβληματισμός, η αναζήτηση να μη βγει έξω από τα όρια του συστήματος, αντίθετα να αξιοποιηθεί σε αστικές επιδιώξεις. Τον ίδιο ρόλο δηλαδή που έπαιξε ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ πριν από μερικά χρόνια.
Ποια είναι λοιπόν τα βασικά στοιχεία αυτής της πρότασης όπως τα κωδικοποίησε ο Π. Λαφαζάνης στην ομιλία του στην εκδήλωση της «Αριστερής Πλατφόρμας» στο Πανελλήνιο:
«1. Η εθνικοποίηση των τραπεζών, δηλαδή, το πέρασμα σε δημόσιο έλεγχο προκειμένου υπό δημόσια ιδιοκτησία και κοινωνικό έλεγχο να αναλάβουν ένα νέο, αποκλειστικά αναπτυξιακό και κοινωνικό ρόλο.
2. Να περάσουν υπό δημόσια ιδιοκτησία, δημόσια διαχείριση, δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο και να ανασυγκροτηθούν ως τέτοιες όλες οι στρατηγικές επιχειρήσεις της χώρας, όλα τα στρατηγικά δίκτυα, όλες οι στρατηγικές υποδομές.
3. Μια μεγάλη αναδιανομή πλούτου σε βάρος των πολύ μεγάλων εισοδημάτων.
4. Αποκατάσταση της νομιμότητας και της διαφάνειας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
5. Βαθιά διαγραφή του χρέους, ή διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του, χωρίς την οποία η χώρα δεν μπορεί να έχει μέλλον.
6. Ρήξη με το νεοφιλελευθερισμό και με στόχευση ένα εναλλακτικό οικονομικό και κοινωνικό πρότυπο διεξόδου, ανόρθωσης και παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας».
Πρόκειται για θέσεις αρκετές από τις οποίες συμπεριλαμβάνονταν και στο Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ μέχρι το 2012. Σιγά σιγά βεβαίως παραμερίστηκαν. Η διαφορά είναι ότι τα μέτρα αυτά προτείνονται σήμερα σε συνδυασμό με την έξοδο της χώρας από το ευρώ. Ζήτημα που αν και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν απέκλειε γενικά σε κάποια φάση, λέγοντας μάλιστα πως το «ευρώ δεν είναι φετίχ», δεν αποτέλεσε ποτέ διακηρυγμένο στόχο του. Αντίθετα, ιδιαίτερα την περίοδο πριν από τις εκλογές διαβεβαίωνε (μαζί και τα στελέχη της «Αριστερής Πλατφόρμας») ότι επιδιώκει έντιμο συμβιβασμό εντός του ευρώ και της ΕΕ.
Ποιο είναι το πραγματικό περιεχόμενο αυτών των προτάσεων;
Πρόκειται για μια προσπάθεια αναβίωσης προτάσεων «νεοκεϋνσιανής» αστικής διαχείρισης, στήριξης της καπιταλιστικής ανάκαμψης, οι οποίες βεβαίως στη σημερινή φάση του καπιταλισμού είναι αμφίβολο αν μπορούν να εφαρμοστούν όπως παρουσιάζονται. Τέτοιες πολιτικές, π.χ. κρατικοποίησης επιχειρήσεων, ασκήθηκαν από σοσιαλδημοκρατικές και άλλες αστικές δυνάμεις μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη εφόσον είχε προηγηθεί μια εκτεταμένη καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων.
Στην πραγματικότητα, επιχειρείται ριζοσπαστικό καμουφλάρισμα μέτρων που αποσπασματικά θα μπορούσαν να παρθούν στο πλαίσιο της προσπάθειας στήριξης της καπιταλιστικής ανάκαμψης σε μια διαδικασία περάσματος σε «εθνικό νόμισμα». Π.χ. το ζήτημα του «δημόσιου ελέγχου» των τραπεζών ήταν μια πολιτική που εφαρμόστηκε στη Μεγάλη Βρετανία, όχι βεβαίως για να αλλάξουν χαρακτήρα οι τράπεζες αλλά για να μπορέσουν να στηριχθούν ως εργαλείο της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Ο κρατικός έλεγχος ορισμένων επιχειρήσεων και υποδομών, π.χ. λιμάνια, Ενέργεια κ.λπ., είναι επίσης ένα μέτρο που ζητάει σήμερα και τμήμα του κεφαλαίου που κάνει χρήση αυτών των υποδομών, έτσι ώστε να εξασφαλίσει φθηνές και κρατικά επιδοτούμενες υπηρεσίες (π.χ. εφοπλιστές, ενεργοβόρες βιομηχανίες κ.λπ.).
Οσον αφορά το ζήτημα «κουρέματος» του χρέους, είναι και αυτή μια επιλογή που έχει κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί, στο πλαίσιο όμως διεθνών συμφωνιών. Κάτι τέτοιο συνοδεύεται συνήθως από ένα αντιλαϊκό πρόγραμμα - συμφωνία, ενώ βεβαίως οι εργαζόμενοι θα συνεχίζουν να πληρώνουν το υπόλοιπο μέρος του. Στην πραγματικότητα, είναι μια κίνηση που αποσκοπεί στο να μπορεί να ξαναδανείζεται το αστικό κράτος από τις κεφαλαιαγορές, συντελώντας μ' αυτό τον τρόπο στην παραπέρα αύξησή του χρέους, αφού ο εξωτερικός δανεισμός είναι απαραίτητο στοιχείο της καπιταλιστικής οικονομίας για οποιοδήποτε καπιταλιστικό κράτος, ανεξάρτητα από το μέγεθος και τη δύναμή του.
Στις προτάσεις αυτές μπορεί εύκολα να δει κανείς πως θα ευνοηθεί η προσπάθεια του κεφαλαίου για να στηριχτούν οι επενδύσεις του, η ανάκαμψη της κερδοφορίας του (το «κούρεμα» του χρέους θα προσφέρει κρατικό χρήμα που θα στηρίξει και ιδιωτικές επενδύσεις, το ίδιο και οι κρατικές τράπεζες, το φθηνό ρεύμα και οι φθηνές υποδομές κ.λπ.). Πουθενά όμως δεν υπάρχει η ανάκτηση των απωλειών των εργαζομένων, η κατοχύρωση νέων δικαιωμάτων κ.λπ. Ολα αυτά παραπέμπονται στην «παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας», δηλαδή στη φάση της καπιταλιστικής ανάκαμψης. Στον πυρήνα αυτής της λογικής είναι ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη θα φέρει και τη λαϊκή ευημερία. Τα περί «ανοίγματος δρόμου για το σοσιαλισμό», που είπε ο Λαφαζάνης στην ομιλία του, δεν τα σχολιάζουμε καν...
