Γιώργης Βαρλάμος: Ένας μεγάλος παριανός ζωγράφος – χαράκτης

Ο Γιώργης Βαρλάμος γεννήθηκε το 1922 στην Πάρο. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλους τους Ο. Αργυρό και Κ. Παρθένη και χαρακτική (1942-1947) με δάσκαλο τον Γιάννη Κεφαλληνό. Συνέχισε, με τη βοήθεια υποτροφίας, τις σπουδές του στο Παρίσι, στην
Ecole des Beaux-Arts ζωγραφική και στο College Technique Estienne χαρακτική, όπου και ειδικεύτηκε στην τέχνη του βιβλίου και ιδιαίτερα στη χάραξη γραμματοσήμων.

Τα χρόνια της Κατοχής, ως σπουδαστής της Καλών Τεχνών, οργανώθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και ανέπτυξε αντιστασιακή δράση. Ήταν ένας από τους δεκάδες νεαρούς καλλιτέχνες, σπουδαστές της Σχολής που συγκρότησαν το καλλιτεχνικό συνεργείο της ΕΠΟΝ.  

Είχε τη μεγάλη τύχη να είναι ένας από τους εκλεκτότερους μαθητές του χαράκτη Γιάννη Κεφαλληνού. Ο Κεφαλληνός επέλεξε ο ίδιος, ως συνεργάτες, τους «μαθητές» του στο Εργαστήρι Χαρακτικής της Σχολής, τους Λουίζα Μοντεσάντου, Γιώργη Βαρλάμο και Νίκο Δαμιανάκη. Εργάστηκαν συλλογικά για τρία χρόνια και δημιούργησαν ένα μοναδικό έργο, μέγιστης εικαστικής αξίας. Πραγματοποίησαν μια πιστή χαρακτική αποτύπωση δέκα λευκών ληκύθων του 5ου π.Χ. αιώνα από την Αττική και δημιούργησαν το λεύκωμα «Δέκα Λευκαί Αττικαί Λήκυθοι», που κυκλοφόρησε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων.

Ο Γιώργης Βαρλάμος αγάπησε και μελέτησε όσο κανείς τη φύση και τους νόμους της τυπογραφίας και του βιβλίου. Διακρίθηκε διεθνώς για την επιμέλεια βιβλίων και λευκωμάτων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το Διεθνή Διαγωνισμό της Λειψίας, όπου διακρίθηκε για την επιμέλεια βιβλίου με ποίηση του Νερούδα. Σημαντικό εκδοτικό γεγονός υπήρξε η πολυτελής τρίτομη έκδοση των τραγωδιών του Σοφοκλή (Παρίσι, 1973), εικονογραφημένη από τον ίδιο με 48 ακουαρέλες. Επιμελήθηκε, εικονογράφησε και σχεδίασε πληθώρα εξώφυλλων πολλών βιβλίων, με πολλά ένθετα χαρακτικά του.  Συνεργάστηκε με πρωτοπόρους καλλιτέχνες και διανοητές. Εικονογράφησε με τη χαρακτική του μεγάλους ποιητές και λογοτέχνες. Έλαβε μέρος και βραβεύτηκε σε διεθνείς εκθέσεις (Μόσχα, Βελιγράδι, Λειψία, Παρίσι, Λουγκάνο κ.ά.), ενώ για το σύνολο του έργου του τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 1995.  Υπηρέτησε με πάθος τη χαρακτική, γιατί τη θεωρούσε «δημοκρατική τέχνη», που με αυτήν το έργο τέχνης μπορεί να είναι προσιτό στους εργαζόμενους, να είναι πάντα πρωτότυπο χωρίς να είναι μοναδικό.

Έδεσε τη ζωή του με το ΚΚΕ έως το τέλος και δεν έπαψε στιγμή να αγωνίζεται  Η κομμουνιστική ιδεολογία ενέπνευσε στον Βαρλάμο την αγάπη για τον άνθρωπο και τη φύση. Η συνεπής πολιτική θέση και στάση του του κόστισαν την απόρριψη των αιτήσεών του για εκλογή του ως καθηγητή Χαρακτικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, επί τρεις μάλιστα φορές.  Ο Γιώργης Βαρλάμος αφιέρωσε όλη τη ζωή και την τέχνη του στον αγώνα για να γίνει ο κόσμος καλύτερος. Με το έργο του βρέθηκε στο πλευρό των αδικημένων και καταπιεσμένων σε κάθε κρίσιμη στιγμή της ταξικής πάλης: Για τα δεινά του λαού μας, αλλά και για τον αγώνα του για τις μεγάλες αξίες, το δίκιο και την ομορφιά, με έργα του ενάντια στο φασισμό, ενάντια στον πόλεμο, για την ειρήνη. Εργάστηκε για την «έξοδο» της Τέχνης από τα σαλόνια και με την ακούραστη δουλειά του πάλεψε για τη συμπόρευση της Τέχνης με τις ανάγκες, τα δικαιώματα, τους κοινωνικούς και απελευθερωτικούς αγώνες του λαού.

Συμμετείχε με άλλους καλλιτέχνες στους αγώνες για την επαγγελματική κατοχύρωση των καλλιτεχνών, έδωσε συλλογικές μάχες για το δυνάμωμα του μαζικού πολιτιστικού κινήματος, ήταν παρών με το έργο του ως καλλιτέχνης στις μεγάλες στιγμές του εργατικού – λαϊκού κινήματος.  Το 1973, η δικτατορία αποφάσισε να χρηματοδοτήσει με μηνιαίο μισθό 100 καλλιτέχνες για να οικοδομήσει πολιτιστικό προφίλ. Ο Γιώργης Βαρλάμος ήταν ένας από αυτούς που αρνήθηκαν αυτήν τη χρηματοδότηση.

Ήταν υποψήφιος βουλευτής Επικρατείας του ΚΚΕ, σε πολλές εκλογικές μάχες. Οι αφίσες του, όποτε το κίνημα το ζητούσε, αποτελούν σημαντικές παρακαταθήκες, με κορύφωση την αφίσα του ΚΚΕ το 1981, κατά της ένταξης της χώρας μας στην (τότε) ΕΟΚ, αφίσα που αποκάλυπτε, με τον πιο απλό και ευρηματικό τρόπο, το «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο».  Για πολλά χρόνια, από το 1991 έως το τέλος της ζωής του, βοήθησε στην καλλιτεχνική επιμέλεια των βιβλίων του εκδοτικού οίκου του ΚΚΕ, της «Σύγχρονης Εποχής».

Λίγο πριν «φύγει» από τη ζωή, ο Γιώργης Βαρλάμος άφησε στο Κομμουνιστικό Κόμμα παρακαταθήκη το έργο του και την επιθυμία του να μαθαίνουν οι νέοι καλλιτέχνες από αυτό, γράφοντας με το χέρι του:  «Με τον τρόπο αυτό επιθυμώ να στηρίξω το κόμμα μου, του οποίου είμαι μέλος σχεδόν 70 χρόνια, στο δύσκολο και ηρωικό αγώνα που δίνει για την υπεράσπιση των συμφερόντων του λαού, για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Το ΚΚΕ εκπροσωπεί και ενσαρκώνει τη φιλοσοφία και κοσμοθεωρία που και ο ίδιος επέλεξα να στηρίξω και να υπηρετήσω με όλες μου τις δυνάμεις και με τον τρόπο ζωής μου μέσα από τη συλλογική δράση. Έτσι θεωρώ ότι ολοκληρώνω κι εγώ την προσφορά μου στο μεγάλο και δίκαιο αγώνα για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης και όλου του εργαζόμενου λαού από τα δεσμά της ταξικής σκλαβιάς, αγώνα που με διήγειρε και με συνεπήρε από τα νεανικά μου χρόνια και εξακολουθεί να φλογίζει την καρδιά μου μέχρι και σήμερα».